เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว เชื่อว่าหลายคนคงเคยได้ยินและคงรู้ว่าเครื่องนี้ใช้หนีบที่ปลายนิ้ว แต่อาจจะไม่ได้รู้ว่าเจ้าเครื่องตัวนี้มีความสำคัญอย่างไร? ทำไมเราต้องวัดค่าออกซิเจนในร่างกายด้วย? รวมไปถึงสถานการณ์โรคระบาดโควิด-19 ในปัจจุบันนี้มีความจำเป็นมากน้อยแค่ไหน วันนี้เราจะมาไขข้อข้องใจกันค่ะ
สารบัญ
เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว (Pulse oximeter) คืออะไร?
เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว หรือ Pulse oximeter เป็นเครื่องมือทางการแพทย์ที่ใช้วัดระดับความเข้มข้นของออกซิเจนในกระแสเลือด โดยในขณะที่เราหายใจเข้าไป ออกซิเจนจะซึมเข้าสู่ผนังปอดไปที่กระแสเลือด จากนั้นเซลล์เม็ดเลือดแดงจะนำออกซิเจนไปใช้ตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เครื่องวัดออกซิเจนนี้เป็นเครื่องเล็ก ๆ ลักษณะคล้ายตัวหนีบ ที่หนีบเข้าที่ปลายนิ้วไม่เจ็บและไม่มีบาดแผลใด ๆ เครื่องนี้สามารถซื้อเก็บไว้ใช้ที่บ้านได้อีกด้วยนะคะ โดยปกติแล้วเครื่องวัดออกซิเจนมักจะใช้วัดในผู้ที่มีโรคประจำตัวเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ โดยเฉพาะปอดหรือหัวใจ เช่น โรคถุงลมโป่งพอง หรือโรคหัวใจล้มเหลว เป็นต้น
หลักการทำงานของเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว
หลักการทำงานของเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว แบ่งเป็นขั้นตอนได้ ดังนี้
ขั้นตอนที่ 1 : หนีบที่ปลายนิ้วให้สุดตัวเครื่อง
หนีบเครื่องวัดออกซิเจนไว้ที่ปลายนิ้วมือนิ้วใดนิ้วหนึ่ง เมื่อหนีบเสร็จแล้ว ด้านบนของตัวเครื่องจะมีรังสีสีแดงที่ปล่อยออกมาที่ช่องด้านล่างทะลุผ่านนิ้วมือ โดยรังสีนี้จะส่องผ่านฮีโมโกลบินไปยังส่วนล่างของเครื่องวั
ขั้นตอนที่ 2 : การอ่านค่า และแสดงผล
แสงสีแดงก็จะเริ่มจับค่าความเข้มข้นของออกซิเจนในเลือดแล้วจะประมวลผลออกมา โดยที่เราสามารถเห็นผลการตรวจได้ที่หน้าจอของเครื่อง โดยหน้าจอจะบอกค่า 2 ตัวคือ ค่าความเข้มข้นของออกซิเจน (ที่ไม่ควรต่ำกว่า 95%) และค่าการเต้นของชีพจร
เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วสามารถระบุได้ไหมว่าติดโควิด-19
ในแง่ของผู้ป่วยโควิด-19 ที่ต้องใช้เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วและต้องมีอยู่เสมอก็เพื่อเป็นตัวที่บ่งชี้ให้แพทย์ได้รับรู้ว่าผู้ป่วยต้องการได้รับการรักษาในระดับใด ซึ่งแพทย์ก็จะพิจารณาอาการอื่น ๆ ร่วมด้วยเช่นกัน แต่ถ้าสำหรับบุคคลโดยทั่วไปแล้ว เราไม่แนะนำให้ใช้เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วเพียงตัวเดียวเป็นตัวตัดสินว่าคุณติดโควิด-19 เพราะการตรวจหาเชื้อโควิด-19 นั้นสามารถทำได้อีกหลาย ๆ วิธี
ทั้งนี้บางคนที่ดูหน้าตาสดใสดีแต่ความเข้มข้นของออกซิเจนในเลือด (SpO2) ต่ำมาก หรือบางคนที่ป่วยอยู่แต่ค่า SpO2 ยังดีอยู่ก็มี
ค่าออกซิเจนเท่าไหร่ถึงเรียกว่าปกติ
เรามาดูกันดีกว่าค่ะว่าค่าออกซิเจนที่ถือว่าปกตินั้นควรอยู่ที่ระดับใด
ค่าออกซิเจนในเลือด (SpO2)
หากต่ำกว่า 95% หมายความว่า ค่าออกซิเจนในเลือดต่ำกว่ามาตรฐาน
ค่าชีพจร (Pulse Rate)
ค่าชีพจรที่ปกติ ควรอยู่ระหว่าง 60 – 100 ครั้ง/นาที หากต่ำกว่า 60 ครั้ง/นาที หรือมากกว่า 100 ครั้ง/นาที ถือว่าผิดปกติ
เครื่องวัดออกซิเจน จำเป็นแค่ไหน
จากที่ได้กล่าวมาในข้างต้นว่าสำหรับผู้ที่ป่วยเป็นโรคที่เกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจในระยะแรก บางรายที่ถือว่าเป็นผู้ป่วยแล้ว แต่เมื่อนำเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วมาวัด ปรากฎว่าระดับออกซิเจนยังอยู่ในระดับที่ดีมาก ขณะที่บางรายยังไม่รู้ว่าตัวเองป่วย แต่พอวัดค่าออกซิเจนในเลือดผลออกมาคือ ออกซิเจนต่ำมากก็มี ครั้นเมื่ออาการหนักขึ้น จู่ ๆ ผู้ป่วยเหล่านี้ก็จะมีอาการทรุดลงอย่างรวดเร็ว เหนื่อยแบบรุนแรง ส่งผลให้ระบบหัวใจล้มเหลว จำเป็นต้องใส่ท่อช่วยหายใจ จนอาจส่งผลให้เสียชีวิตได้ในเวลาไม่นาน ซึ่งทางการแพทย์เรียกอาการเหล่านี้ว่า “happy hypoxemia” หรือ “silent hypoxemia”
ดังนั้น การมีเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วไว้ที่บ้านก็น่าจะเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยในการประเมินอาการเบื้องต้น เพราะเมื่อใดก็ตามหากพบว่าเรามีระดับออกซิเจนในร่างกายน้อยก็จะได้ไปพบแพทย์ได้ทันท่วงที
การวัดออกซิเจนปลายนิ้วไม่ควรวัดแค่ไม่ควรวัดที่นิ้วข้างเดียวควรเปลี่ยนข้างวัด และควรใส่นิ้วเข้าไปให้ถึงปลายสุดของเครื่อง เพื่อการได้ค่าที่แม่นยำมากขึ้นนะคะ อ้อ…แล้วอย่าลืมเช็คถ่านของเครื่องก่อนด้วยทุกครั้งนะคะ
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
▶ แนะนำ 10 เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว ยี่ห้อไหนดี อุปกรณ์สำคัญในยุคโควิด
▶ หน้ากากผ้า ยี่ห้อไหนดี 2021 ป้องกันเชื้อไวรัสโควิด-19
▶ แนะนำ 10 สมาร์ทวอทช์ ที่ใช้วัดค่าออกซิเจนในเลือดได้